Oğuzhan Kır'ın "1831 nüfus sayımında Karasulu Gayrimüslimler" başlıklı köşe yazısı
Osmanlı Devleti’nde 1831 yılında yapılan nüfus sayımlarına göre Karasu Kazası’nda 15 Gayrimüslim yaşamını sürdürmektedir. Bu kişiler aslen Karasulu olmayıp, 1820’li yıllarda Yanya ve Filibe’den Karasu’ya göç etmişlerdir. Nefs-i Karasu (Küçük Karasu), İncirli ve Kocaali’de yaşamlarını sürdüren Gayrimüslimler; zanaatkarlık, esnaflık ve deniz ticaretiyle geçimlerini sağlamışlardır. Yorki oğlu Karabet, Nefs-i Karasu’da değirmen işletmekte olup aynı zamanda Adapazarı’nda bulunan Hacı Bayraktar Su Çarkını da kiracı olarak çalıştırmaktadır. Adapazarı Çark Deresi üzerinde bulunan su çarklarından sadece Hacı İllia tarafından inşa edilen çark günümüze kadar ulaşmıştır.
1.Filibeli Aya Cahsbevra oğlu Nikola (26 yaşında –Usta – Aya Cayillo ile birlikte yaşıyor – Filibe’den Karasu’ya göç ettiler)
2.Pancu oğlu Yuan (40 yaşında)
3.Üstübü oğlu Kavlo (30 yaşında – Usta)
4.Metro oğlu Osenna Yeffu (21 yaşında – Tüccar)
5.Harşov oğlu Ferdov (35 yaşında – Usta)
6.Walav oğlu İlliya (32 yaşında – Usta)
7.Otyan oğlu Falcova (22 yaşında – Usta)
8.Favlov oğlu Batfor (45 yaşında – Usta)
9.Tovevi oğlu Volker (80 yaşında – Usta – Karasu Kazası’nın yaş olarak en büyük kişisi)
10.Yofkov oğlu Kavlov (33 yaşında – Usta)
11.Tosyan oğlu Ustayev (20 yaşında – Usta)
12.Yorki oğlu Mirko (18 yaşında – Usta)
13.Etmekçi Tannaş oğlu Benayor (16 yaşında – Ekmek ustası – Karasu Kazası’nda ekmek fırını işletiyor. Yanya’dan Karasu’ya göç ettiler)
14.Etmekçi Föti oğlu Yorki (35 yaşında – Ekmek ustası – Ekmek fırını işletiyor. Yanya’dan göç etti)
15.Yorki’nin oğlu Karabet (25 yaşında – Değirmenci. Adalı (Adapazarılı) olup Hacı Bayraktaroğlu değirmenine müstecidir (Kiracıdır).
*Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivleri, Yer Bilgisi: 592, Belge Tarihi: H. 29.12.1246.
