Ali Keskinsoy'un "Öşür" başlıklı köşe yazısı
Kıymetli kardeşlerim bu sohbette; öşür nedir? Hangi mallardan dolayı öşür gerekir? Ürün miktarı nedir? Masraflar öşre sayılır mı? Bu meseleyi sizinle paylaşmak istiyorum.
Değerli kardeşlerim, öşür dediğimiz şey toprak arazisinden çıkan mahsulün zekatıdır, aslında öşür bir zekattır, fakat peygamberimiz Aleyhisselam, bu öşrün miktarını onda bir olarak belirlediği için, onda bir manasındaki öşür ifadesi kullanılmıştır.
Öşür hem ayeti kerimeyle hem de hadisi şeriflerle hem de icma ile sabit bir ibadettir.
Rabbimiz celle celalühu; (enam 141)
Hasat günü ürünün hakkı olan zekatı, yani öşrü verin buyuruyor.
Başka bir ayeti kerimede,
(Bakara 267)
Eyyy iman edenler, kazancınızın en temiz olanlarından Allah yolunda infak edin, yerden sizin için çıkarttığımız mahsullerden de Allah yolunda infak edin diye, Rabbimiz (Celle Celalühu) ifade buyuruyor.
Peygamberimiz (Aleyhissalatu Vesselam) efendimizde,
Yağmur veya kaynak suyu ile sulanan veya rutubetten dolayı toprak nemli olduğu için sulama ihtiyacı olmayan yerlerde öşür vardır, yani oradan çıkan mahsulün onda biri verilir.
Taşıma su ile yani el emeğiyle veya para ödenerek sulanan toprakta da öşrün yarısı, yani 20’de bir vardır buyurmuştur Peygamberimiz (Aleyhissalatu vesselam) efendimiz.
Peki öşre tabi olan ürünler hangileridir?
İmamı azam efendimize göre, topraktan çıkan her şeyden dolayı öşür vermek gerekir. Bu ister sebze olsun ister meyve olsun ister tahıl olsun ne olursa olsun topraktan çıkan her şeyden dolayı öşür vermek gerekir.
Fakat meshep imamlarımızdan, İmam Ebu Yusuf ve İmamı Muhammed’e göre;
Bir yıl çürümeden kalabilecek ürünlerden dolayı öşür vermek gerekir.
Peki öşürde nisap miktarı var mıdır?
İmamı Azam Hazretleri‘ne göre, öşürde nisap yoktur, 10 kg çıkıyorsa 1 kg öşür olarak verilmelidir.
Fakat İmam Ebu Yusuf ve İmamı Muhammed’e göre; öşür arazisinin öşre tabi olabilmesi için, miktarının beş vesak olması gerekir.
Beş vesakda; 650 kg ile 1 ton arasında farklı rakamlar verenler vardır.
Günümüzde genelde bu görüşte amel edilir, bunun asgarisi de 650 kg’dur, günümüzde 650 kg ürün elde eden kişilerin öşür vermelerini şiddetle tavsiye ediyoruz.
Peki öşrün miktarı ne kadardır?
Hadisi Şerif’ten de anlaşıldığı üzere, eğer tarlaya su masrafı yapılıyorsa 20’de 1, su masrafı yapılmıyorsa 10’da bir verilmelidir.
Peki arazi için yapılan masraflar öşür verirken dikkate alınır mı?
Eski Diyanet İşleri başkanlarından merhum Ömer Nasuhi bilmen efendi ‘hukuku İslamiyet kamusunda’ bu masrafların dikkate alınmayacağını ifade eder.
Yani biz ne kadar masraf edersek edelim, suyun haricindeki masrafları öşür verirken dikkate almayız ve onda bir olarak öşürü veririz.
Fakat günümüz muasır alimlerinin bir kısmı, masraflar düşündükten sonra kalan miktarın onda biri öşür verilir diyorlar.
Bu fetvayla da amel etmek isteyen edebilir ama şunu unutmayalım; Rabbimiz buyuruyor ki, hayır namına neyi infak ederseniz ben onun yerini fazlaca doldururum.
Biz öşrü fazla vermekle hiçbir zararımız olmaz, ahiret kesemize koymuş oluruz, bununla beraber Rabbimiz bereketini artıracağını zaten ifade buyurmuştur.
Bu hesapları yapmadan benim size tavsiyem; 10’da 1 üzerinden vermenizdir, ama hayır ben masrafları çıktıktan sonra 10’da 1’ini vermek istiyorum diyorsanız, bu şekilde fetva da vardır bunu da kullanabilirsiniz, ama bizim tercihimiz masraflar çıkılmadan 10’da 1’inin verilmesi tarafıdır.
Son olarak öşür kimlere verilir?
Değerli kardeşlerim, öşür zekattır, dolayısıyla zekat kime veriliyorsa öşürde o kişilere verilir, zekat camiye verilmez, Kur’an Kursu inşaatına verilmez, öşürde camiye ve Kur’an Kursu inşaatına verilmez, fakir fukaraya verilir, annemize, babamıza, dedemize, nenemize öşür veremeyiz, çocuklarımıza torunlarımıza öşür veremeyiz, maddi imkanı yerinde olan zekat alamayacak kişilere de öşür veremeyiz, öşür fakirin hakkıdır, ürün olarak da verilebilir, ürün satılıp parası da yine verilebilir.
Allahuteala Hazretleri dünyalık sermayelerimizi ahiret sermayesi yapmayı bizlere nasip eylesin, nefsin cimriliğine kapılmaktan hepimizi muhafaza eylesin…
