Beslenmenin sağlıklı olması kişilerin ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte çeşitli ve dengeli olmasıyla mümkündür. Meyve, sebze, tam tahıl, süt ürünleri, balık, baklagiller ve yağlı tohumları ihtiyaç kadar içermesi; rafine tahıl ve şekerleri en az düzeyde bulundurması diyetin sağlıklılığına dair en önemli ölçüttür. Ancak bazı hastalıklardan dolayı özel içerikli diyetler yapmak da zaman zaman gerekli olmaktadır. Örneğin glutensiz diyet, ketojenik diyet, DASH diyeti ve düşük FODMAP diyeti bu özel diyetlerdendir.
Gluten; arpa, çavdar, yulaf ve buğday gibi tahıllar içinde bulunan doğal bir protein türüdür. Büyük yapılı bir protein olduğu için hassasiyeti olan bireyler tarafından veya çölyak hastaları tarafından sindirilemez ve birçok sağlık sorununa sebep olur. Hamurlara elastikiyet veren ve ekmeğe yapısını kazandıran gluten proteinidir.
Glutensiz diyet çölyak hastaları için ortaya çıkmıştır. Çölyak hastalığı; temelde buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan gluten maddesinin neden olduğu otoimmun bir bağırsak hastalığıdır. Her yaşta ortaya çıkabilir. Uzun süren ishal, tekrarlayan karın ağrısı, uzun süren kabızlık, tekrarlayan kusma atakları, kilo alamama, kilo kaybı ve boy kısalığı belirtilerindendir. Yalnız bu belirtiler olmaksızın hastalık sessiz bir seyir de gösterebilir. Hastalığın tek ve kesin tedavisi, glutensiz diyettir. Çölyak hastaları glutensiz diyete ömür boyu devam etmelidir. Aksi takdirde diyete tam uyulmaması veya bırakılması, hastalığın bulgularının tekrarlamasına yol açar. Sonrasında çölyak dışında da buğday alerjisi ve gluten duyarlılığı olan kişilerde de glutensiz beslenme uygulanmaya başlanmıştır.
Pirinç, mısır, nohut, darı, kara buğday, amaranth, kinoa, patates, soya, tapyoka, sorgum, yağlı tohumlar, teff, ararot, keten tohumu, chia tohumu, ragi gibi gıdalar glutensizdir. Ayrıca raflarda yer alan ve üzerinde ‘Glutensiz’ ibaresi bulunan un, makarna, şehriye, çikolata, kraker ve irmik gibi besinler glutensiz beslenmede tercih edilebilir. Glutensiz beslenme planında yenilen her şeyin etiketi kontrol edilmelidir. Glutensiz diyette genel olarak, meyveler, sebzeler, gluten içermeyen tahıllar, et ve süt ürünleri sade olarak tüketildiğinde güvenlidir. Ancak, işlenmiş besinlerde (paketli gıdalar) ve birçok tahılda gluten yaygın olarak bulunmaktadır.
İhtiyaç dışında son dönemde kilo vermek için de glutensiz diyeti kullanmak moda haline gelmiştir. Glutensiz beslenmek kilo vermeye yardımcı olabilir ancak bu durum genel olarak simit, makarna, paketli gıdalar ve hamur işleri gibi rafine karbonhidratlarla dolu besinlerden uzak durma sonucu gerçekleşir. Tüm bu besinlerden kaçınmak ve onların yerine sebzeleri, kinoa ve karabuğday gibi sağlıklı tam tahılları koymak ölçülere de dikkat edilerek yapılırsa sağlıklı bir kilo kaybına yardımcıdır. Ancak glutensiz diye tükettiğiniz besinlerin ölçülerine dikkat edilmezse kilo alınmasına da sebep olabilir.
Glutensiz diyette özellikle tahıl kaynaklarının eliminasyonuna bağlı olarak posa alımında eksiklikler oluşmaktadır. Buna bağlı olarak uzun dönemde kabızlık riski artmaktadır. Gluten hassasiyeti olmayan kişilerde glutensiz beslenmenin bir avantaj yaratmadığını gösteren çalışmalar mevcuttur.
Gazetemizin 200. sayıya ulaşması çok güzel. Canla başla çalışan tüm ekibi tebrik ediyorum. Böyle zor bir sektörde alın teri dökmek ve başarıyla her hafta sonucunu okuyucuya ulaştırmak büyük gurur kaynağı olmalı. Böyle bir ekibin içinde köşe yazarı olduğum için ve elimden geldiğince yazılarımı Öncü Karasu Gazetesi ve Karasu Haberleri İnternet Medyası okurlarıyla buluşturabildiğim için teşekkür ederim.
