Biliş; bireylerin öğrenme, hatırlama ve düşünme süreçlerini oluşturur. Örneğin, bebeklerde beyin gelişimi anne karnında 3.hafta başlarken, 5.ay ile çevredeki uyaranlarda algıya katılır. Bebeğin beyin gelişimi ilk 3 yıl hızlı bir şekilde devam eder. Bilişsel gelişim ise öğrenme, düşünme, hatırlama gibi kavramların zamanla gelişimini gösterir.
Ebeveynlerin bilmesi gereken noktaları şöyle de sıralayabiliriz:
- Beyin gelişimi anne karnında başlamaktadır.
- Bireyin bilişsel gelişimi fiziksel gelişim ile bağlantılıdır.
- Bireyin bilişsel gelişimi zaman ile orantılıdır yani yaşın ilerlemesiyle gerçekleşir.
- Bireyin bilişsel gelişimi yaşıtlarına göre hızlı gelişiyorsa; normal zekâ, parlak zeka, üstün zeka gibi dereceleri belirlenebilir.
- Bilişsel gelişim etkinlikleri, dış faktörler veya sosyal etkinlikler; bebeklerde, çocuklarda ve yetişkinlerde beyin gelişimini büyük oranda etkilemektedir.
Bebeklik döneminde beslenmeye özen göstermek, zekâ geliştirici oyunlar oynamak, uyku düzenini korumak bilişsel gelişim için önemlidir. Duygusal ve fiziksel ihtiyaç bebekler için önemlidir, bu ihtiyaç ebeveynler tarafından ilgiyle sağlanabilir. Bebek ihtiyaçlarının karşılandığı ortamda güvende hissedecektir, böylece huzur ve beyin gelişim için gerekli odaklanma sağlanacaktır.
Yaşadığı ortamı izleyen bebek, diğer bireylerin bedenlerini yani jest ve mimiklerini nerelerde ve nasıl kullandığını öğrenecektir. Bebekle göz teması kurmak ve mimiklerinizle oyunlar oynamak oldukça önemlidir.
Bebeğin dil becerileri için onunla konuşabilirsiniz, bu durum söylediklerinize anlam vermeye çalışan bebeğin, size vereceği cevap çabasını da kolaylaştıracaktır.
Bebek için ses tonunuz ve mimikleriniz önemlidir, zamanla bu tonlamalara göre sizi anlayacak ve taklit etmeye başlayacaktır, bu bilişsel gelişim için önemli bir adımdır.
Örneğin; bir yaşına kadar bebekle olan iletişim sesler ve küçük hareketlerle sınırlıdır; ‘topu tut’ gibi. Lakin bir yaşından sonra topu at veya tut yerine, ‘yeşil topla mı, mavi topla mı oynayalım?’ diye sorabilirsiniz. Bu durumda ilk zaman size cevap veremeyen bebek, daha sonra ses tonuyla veya işaretleriyle size cevap vermeye başlayacaktır.
Bebekliğin dönemine uygun resimli ve renkli kitaplar çok önemlidir. Resimlerde ki hayvanların seslerini taklit edebilir, resim ve kelimelere dikkat kesilmesini sağlayabilirsiniz. Kitap okumak beyin gelişimi için faydalana bileceğiniz keyifli yöntemlerden biridir.
Mümkün oldukça bebeği mevsime uygun giydirip dışarı çıkarın ve bol bol zaman geçirmeye çalışın böylece farklı manzara, hareket ve seslerle tanışmak bebeğin beyninin aktif kalmasını sürdürecektir.
Motor becerileri hem fiziksel gelişim hem de bilişsel gelişimleri açıdan önemlidir. Örneğin, blok veya kule yapma gibi oyuncaklar, bebeğin erken kavramasına destek olur. Parmak boyaları, su, kum ve çamur gibi Farklı dokularda ki oyuncaklar, bebeğin oynayabileceği harika malzemelerdir.
Örneğin, alışverişe çıktığınızda aldığınız meyvelerin isimlerini söyleyerek bebeğin onlara dokunmasına izin verin, her defasında bu davranışı yaparak alınan her türlü gereksinim hakkında konuşmak bebeğin beyin gelişimine ve kalıcı anılar yaratmasına yardımcı olacaktır.
Unutmamalı; sağlıklı bir gelişim, sağlıklı bir yaşam alanıyla gerçekleşir...