Hadi biraz hafızamızı canlandıralım. 2022 yılı sezonu öncesi neler olmuştu birlikte bakalım. Sn. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 30 Temmuz Cumartesi günü Ordu’da fındık fiyatını alan bazlı destekler dahil ortalama fiyat 54 TL/kg olarak açıkladı. Fındık işini bilen çiftçilerimizin kafası, baya karışmıştı. Hangi kalite fındık kaç liradan satılacak? Giresun kalite mi 54, levant kalite mi 54, sivri fındık mı 54? Alan bazlı destek düşünce ne kadar olacak? Net fiyat kaça gelecek? Fındığı bilmeyenler ise geçen sene fındık 27 liraydı bu sene 54 lira. Çok iyi fiyat yüzde 100 arttı daha ne kadar olacak olarak değerlendirmişti.
Bu yıl ilk defa fiyat açıklanırken alan bazlı destekler fiyatın içerisinde olarak açıklandı. Açıklanan 54 liralık fiyatın içinde neler vardı? Alan bazlı ödeme, mazot ve gübre desteği var. Fındıkta 2021 yılı desteklerine bakıldığında gübre desteği dönüm başına 4 lira. Mazot desteği dönüm başına 18 lira. Alan bazlı ödeme ise dönüme 170 lira. Toplam dönüm başı 192 lira. Bunların hepsi çiftçiye ayrı ayrı ödenirken ilk kez bu yıl fiyatın içerisine konuluyor. Bu arada bu destekler 2021 yılı ürünü destekleridir. 2022 ürünü destekleri daha açıklanmadı. Açıklanmayan destekler de fiyatın içine eklenerek fındık fiyatı açıklandı.
1 Ağustos 2022 Pazartesi günü Toprak Mahsulleri Ofisi detaylı olarak kalitelerine göre fındık alım fiyatlarını açıkladı. Açıklanan rakamlar şu şekilde; Giresun kalite 53 TL/kg, Levant kalite 52 TL/kg, Sivri fındık 51 TL/kg. Alımlar 22 Ağustos’ta başlayacak. Geçmiş yıllarda olduğu gibi randıman farkı ilave edilecek. Randevu sistemiyle çiftçilerimiz sıra alıp fındıklarını Toprak Mahsulleri ofislerine verebileceklerini açıkladılar. Fakat Karasu’da TMO alım ofisi çok geç açıldı ve randevu almak çok güçtü. TMO’ya fındık verebilen üreticiler genel üretici sayımızın çok altında kaldı. Bir de alım kriterleri vardı. Çoğu çiftçinin ürünü TMO’nun alım kalite parametrelerinde olmadığı için alınamadı. Çiftçilerimiz bu süre zarfında çok yıprandı. Çoğu çiftçi TMO’dan geçmeyen fındığı için 2.kez sıra alamadı, alsa bile bu süreçte ki zaman kaybını kaldıramazdı. Çünkü mahsulün parasına acil ihtiyacı vardı.
2021 yılında fındık 3.5 dolardı. Bu sene de 3,5 dolar üzerinden fiyat verilseydi fındık alım fiyatının 62-63 lira civarında olması gerekiyordu. Biraz da maliyetlere bakalım. 2021 yılında ot ilacı 40 lira iken 2022 yılında en az 150 lira. Gübre 2.800-3.000 lira iken bu yıl 12-16 bin lira arasında değişiyor. Tırpan yevmiyesi geçen yıl 350-400 liraydı bu sene 800-1.000 liraydı. Filiz alma geçen yıl 120-150 lirayken bu yıl 250-300 lira arasında değişiyor. Fındık toplatma ücretleri geçen yıl 120-125 liraydı bu sene 216 lira olarak açıklandı. Gerçi 300 liradan aşağıya işçi bulunamadı. Budama yevmiyeleri 1000-1500 lira arasında geziyor. Baktığımızda girdi maliyetlerinde yüzde 250-300 oranında bir artış olduğunu görüyoruz.
Aralık ayının ilk haftalarına girdiğimiz bu günlerde ise serbest piyasada fındık açıklandığı günden bu yana ilk kez 45 liraya ulaştı. Peki bu fiyat, artan enflasyon ile girdi maliyetlerini değerlendirdiğimizde yeterli midir? Asla değildir. Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi serbest piyasada fındık TMO’nun açıkladığı fiyatın üstüne çıkar mı? Gerçi TMO 50-52 liradan aldığı fındığı zararına satacak hali yok değil mi? Hatırlayalım. 2021 yılında 26-27 liradan aldığı fındığı 44 liradan satmıştı. Bekleyip göreceğiz. Ama şu bir gerçek. Yerli ve milli ürünümüzden bir tek üreten eller para kazanamadı.
