Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.Dr.Mustafa Zengin, kahverengi kokarca istilasında bu yıl daha büyük zararların kapıda olduğunu söyleyerek bu mücadelenin de 10 yıl kadar sürebileceğini dile getirdi.
TV264 ekranlarında Akademi264 programında açıklamalarda bulunan Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.Dr.Mustafa Zengin, kahverengi kokarca istilasının doğada aniden ortaya çıkmadığını, yanlış tarım uygulamaları nedeniyle bu zararlı türün yayılmasının kaçınılmaz hale geldiğini de vurguladı.
“Biz bu felaketin bağıra bağıra geldiğini yıllardır söylüyorduk ama kimse kulak asmadı. Tarımda yapılan yanlış uygulamalar, doğanın dengesini bozdu ve istilacı türlere davetiye çıkardı” diyen Zengin, "Bahçeyi temizlediğinizi zannederken aslında toprağı kirlettiniz. İlaçlarla zararlılarla beslenen faydalı bakterileri, mantarları ve diğer doğal düşmanları yok ettiniz. Şimdi o zararlıları kontrol edecek hiçbir mekanizma kalmadı” diyerek açıklamalarına devam etti.
Zengin, “Ayrıca, yanlış uygulamalar sadece kokarca değil, fındık kurdu, Amerikan beyaz kelebeği, külleme ve pas hastalıklarının da artmasına yol açtı. Fındığın ihtiyacı olan besin maddeleri sadece NKF (Azot, Potasyum, Fosfor) ile sınırlı değil. Topraktaki mikroorganizmalar, mantarlar ve bakteriler bitkinin sağlığı için hayati öneme sahip. Ancak bilinçsiz gübreleme ve ilaçlama ile bunları yok ettik. Toprakta yaşayan faydalı mikroorganizmalar öldüğünde, istilacı türler için adeta boş bir alan oluşuyor. Bu yüzden kahverengi kokarca gibi zararlılar hızla çoğalıyor" dedi.
Zarar yüzde 75’e çıkabilir
Prof.Dr.Zengin, kahverengi kokarca istilasının ekonomik kayıplara yol açtığını ve bu yıl daha büyük zararların kapıda olduğunu belirtti. 2024 yılında fındık üretiminde yüzde 30-40 kayıp yaşandı. 2025’te bu oran yüzde 50-75 seviyelerine çıkabilir. Eğer doğru önlemler alınmazsa, Türkiye’de fındık üretimi ciddi bir tehlikeye girebilir.
Dahası, kahverengi kokarca sadece fındıkla sınırlı kalmadı, sebze, meyve ve tahıl ürünlerine de büyük zarar verdi. Bu zararlı sadece fındık için değil, tüm tarım sektörü için büyük bir tehdittir.
Bu iş kısa vadede bitmez, 10 yıllık mücadele gerekecek.
Bu iş 1-2 yılda çözülecek bir mesele değil. Kahverengi kokarca ile mücadele en az 10 yıl sürecek. Hızlı çözümler beklemeyin, ama bilinçli hareket edersek zararı en aza indirebiliriz. Kimyasal ilaçlarla bu sorunu çözemezsiniz. Çünkü doğaya attığınız her kimyasal, ekosistemi daha fazla bozar ve uzun vadede daha büyük zararlar doğurur.
Bu hayvanın doğaya uyum sağlama yeteneği çok yüksek. Sadece salyasında 23 farklı enzim var ve bunların her biri bitkinin savunma mekanizmalarını aşmak için özelleşmiş durumda. Kahverengi kokarca, sadece kendisini korumak için değil, aynı zamanda antibiyotik üretebilme yeteneğine de sahip. Yani biyolojik mücadelede kullanılan bazı bakteriler ve mantarlar bu zararlıya karşı etkili olamıyor.
Dahası, bu böcek kimyasal ilaçlara karşı hızla bağışıklık geliştiriyor. Attığınız ilacın etkisi en fazla 2-3 nesil sürüyor. Yani sürekli yeni nesil ilaç geliştirilmesi gerekiyor. Ancak bu da toprağın ve doğanın daha fazla zarar görmesine neden oluyor” dedi.
Üreticinin daha sağlam bir şekilde bu mücadelede bilgi sahibi olması için gerçekten ciddi çalışmaların yapılması gerekiyor. Bilgilendirme toplantıları ve bilgilendirme broşürleri dağıtılıp hızlı bir şekilde bu mücadeleye kulak arkası etmeden başlamamız gerekiyor.